تکنیک ۵ چرا تویوتا برای ریشه یابی مشکلات

یکی از تکنیک های حل مسئله و ریشه یابی مشکلات تکنیک ۵ چرا ( ۵ whys ) تویوتا ست که امروزه توسط طیف وسیعی از سازمانها در حال استفاده است. نام دیگر تکنیک ۵ چرا، ( why why analysis) می باشد.

حل مساله به روش پنج چرا ( ۵ چرا )

تکنیک ۵ چرا ( ۵ whys ) در سال ۱۹۳۰ توسط ساکیچی تویودا یکی از پیشگامان انقلاب صنعتی و بنیانگذار شرکت تویوتا ابداع شد. حل مساله به روش پنج چرا بسیار ساده است. تگنیک ۵ چرا برای ریشه یابی مسائل و مشکلات بکار می رود و بسیار هم کاربردی است. حل مساله به روش پنج چرا بدین صورت است که زمانی که مشکلی رخ می دهد ماهیت و منشا آن تنها با پرسیدن  ۵ چرا کشف می شود.

در مثال زیر که ممکن است که برای یکی از کارخانه های تویوتا باشد می توانیم تکنیک ۵ چرا را بهتر درک کنیم:

مساله اصلی: علت اصلی از کار افتادن یک ماشین:

1. سوال ۱: چرا ماشین از کار افتاد؟
   جواب ۱: به علت سوختن فیوز بر اثر بار زیاد
2. سوال ۲: چرا بار ماشین بیش از اندازه بوده است؟
   جواب ۲: چون روغن یاتاقان کافی نبوده است.
3. سوال ۳: چرا روغن یاتاقان کافی نبوده است؟
   جواب ۳: چون پمپ روغن درست کار نمی کرده است.
4. سوال ۴: چرا پمپ روغن درست کار نمی کرده است؟
   ج ۴: چون محور پمپ روغن فرسوده بوده است.
5. سوال ۵: چرا محور فرسوده بوده است ؟
   جواب ۵: چون گرد و خاک به داخل روغن راه یافته است.

با تکرار چرا در پنج نوبت، علت اصلی از کار افتادن ماشین و راه حل عملی آن مشخص گردید: “نصب یک فیلتر بر روی پمپ روغن”

اگر تعمیرکاران این سئوال را پنج بار تکرار نمی کردند ممکن بود به یک راه حل معمولی همچون تعویض فیوز رضایت دهند و نتیجه این راه حل تکرار این مشکل به طور متوالی بود. چیزی که خیلی وقتها در سازمان هایمان با آن دست به گریبان هستیم.

مثال برای تکنیک ۵ چرا 

تکنیک ۵ چرا ، برای شناسایی مشکلات، بهبود کیفیت و حل مساله در تمامی زمینه ها استفاده می شود و کاربردهای زیادی دارد. مثال زیر را ببینید:

مسئله اصلی: مشتری از پرداخت هزینه بروشور چاپ شده، امتناع می کند.

1. سوال ۱: چرا مشتری از پرداخت هزینه بروشور چاپ شده ، امتناع می کند ؟
   جواب ۱: چون تحویل بروشور تاخیر داشته و این بروشور ها دیگر به کار نمی آیند.
2. سوال ۲: چرا تحویل بروشور تاخیر داشته است؟
   جواب ۲: چون زمان چاپ بیش از آنچه که انتظار داشتیم، طول کشید.
3. سوال ۳: چرا زمان چاپ بیش از آنچه که انتظار داشتیم، طول کشید؟
   جواب ۳: چون جوهر دستگاهها تمام شده بود
4. سوال ۴: چرا جوهر دستگاهها تمام شده بود ؟
   جواب ۴: چون موجودی انبار تمام شده بود
5. سوال ۵: چرا موجودی انبار تمام شده بود ؟
   جواب ۵: چون تامین کننده سفارش خرید را دیر ارسال کرد

نتیجه ارزیابی با تکنیک ۵ چرا : ما باید چند توزیع کننده را پیدا کنیم که در زمان کوتاهی جوهر را به ما تحویل دهند. همچنین نقطه سفارش و مقدار سفارش جوهر را باید بالاتر ببریم.

اما تکنیک حل مسئله ۵ چرا برای مسائل متوسط و نسبتا سخت کاربرد بسیار بهتری دارد. برای مسائل پیچیده و دشوار، شما باید روند مربوط به آن را بررسی کنید تا بتوانید به منشا و علت های آن پی ببرید.

 هر زمان که سیستم یا فرآیند به طور مناسب عمل نکند، قبل از این که مجبور به استفاده از راهکار سخت تری شوید، می توانید از تکنیک حل مسئله ۵ چرا استفاده کنید.